NA TALERZU
Poznając inny kraj, warto też poznać jego kuchnię. Czeski
smak to przede wszystkim knedliki „knedlíky“, choć oczywiście knedliki
są zwykle tylko dodatkiem do potrawy, a rzadziej daniem głównym. Zastąpią cały
posiłek, gdy będą to np. knedliki ziemniaczane „bramborové knedlíky“ nadziewane
mięsem lub owocami (pyszne są śliwkowe). Nieprawdą też jest to, co się
niektórym wydaje, że Czesi jedzą knedliki na okrągło. Mimo że knedliki
występują pod wieloma postaciami, nasi południowi sąsiedzi jako dodatek jedzą
też na szczęście ryż, kaszę, poczciwe ziemniaki (w każdej formie: gotowane,
pieczone, opiekane w łupinach, smażone itp.) i placki ziemniaczane. Do placków
– co może Polaków trochę dziwić – dodają też sporo czosnku. Placki na słodko,
np. z cukrem jak w Polsce, to potrawa wielu Czechom nieznana.
Trzeba tu przyznać, że czeska tradycyjna kuchnia nie należy do najlżejszych i dlatego ostatnio – ulegając modzie na zdrowe i dietetyczne żywienie – zaczęła się zmieniać. Do potraw coraz częściej dodaje się warzywa: świeże i gotowane, w postaci surówek i sałatek. Potrawy mięsne wzbogaca się także smakiem owoców, np. brzoskwini czy ananasa. A jeszcze kilkanaście lat temu warzywa były na talerzu tylko wielokolorową dekoracją. Na czeskie stoły – dużo chętniej niż kiedyś – stawia się też dania z innych kuchni narodowych, zwłaszcza wtedy, gdy ich głównym składnikiem jest mięso. Jednak Polakom, czytającym czeskie menu, rzuca się zwykle w oczy potrawa wyjątkowo bezmięsna, chociaż dla Czechów bardzo typowa – to smażony ser, czyli przeważnie plaster żółtego lub pleśniowego sera, panierowany w bułce tartej i obsmażony. Smak tego sera z frytkami w Czechach znaczy prawie tyle samo, co dla Brytyjczyków słynne fish&chips. Ale wracajmy do naszych knedlików, czyli za naszą południową granicę. W roku 2003 Czechów poproszono o podanie najbardziej czeskich dań. Dzięki uzyskanym odpowiedziom, udało się stworzyć listę, którą warto dokładnie poznać i zapamiętać. Gdybyśmy kiedyś odwiedzili np. Pragę albo jakąś stylową gospodę przy czeskiej drodze i chcieli spróbować czegoś naprawdę czeskiego, lista z pewnością posłuży nam pomocą. Okaże się być może, że kuchnia polska i czeska są do siebie bardzo podobne. A żeby się o tym przekonać, wystarczy zapoznać zamieszczoną poniżej listą najbardziej czeskich dań: |
1. vepřová, knedlík, zelí lub w skrócie knedlo-vepřo-zelo
[knedlo-weprzo-zelo]
na pewno nie dla osób dbających o linię: pieczona wieprzowina z knedlikami (najlepiej ziemniaczanymi „bramborový knedlík“) i zasmażaną kapustą – bez piwa nie do strawienia; 2. svíčková głównie svíčková na smetaně [swiczkowa na smetanie] czyli polędwica wołowa ze słodko-kwaśnym sosem śmietanowym, z przetartymi lub zmiksowanymi warzywami, bardzo często potrawa ta jest podawana w ten sposób, że na polędwicę kładzie się bitą śmietanę i odrobinę żurawiny; 3. řízek s bramborem [rzizek z bramborem] to nic innego jak schabowy z ziemniakami – myślę, że w podobnym polskim zestawieniu ta potrawa byłaby na pierwszym miejscu 4. ovocné knedlíky [owocne knedliky] knedliki owocowe – czyli nasze knedle z owocami – istnieją ich dziesiątki rodzajów; 5. guláš [gulasz] oczywiście najlepiej podany z knedlikiem, ale nie ziemniaczanym, lecz bułkowym „houskový knedlik“ – oczywiście gulasz też ma dziesiątki, jeśli nie setki odmian,, świetna jest też czeska zupa gulaszowa; 6. buchty [buchty] to też nie jest nazwa jednej potrawy, ale całe grupy potraw, „buchty” to ciastka drożdżowe z nadzieniem lub np. kruszonką itp. (choć mogą być też bez drożdży,) każda gospodyni ma swój własny przepis na „buchty” 7. bramborák [bramborak] czyli placek ziemniaczany, w Czechach placki je się jako samodzielną potrawę lub jako dodatek do dań, jeśli ktoś lubi placki na słodko, powinien uważać zamawiając je w czeskiej restauracji, ponieważ bardzo często dostanie placki bardzo obficie doprawione startym czosnkiem; 8. husa se zelím [husa ze zelim] to właściwie danie podobne do „vepřová, knedlík, zelí” tylko, że zamiast pieczonej wieprzowiny jest pieczona gęś, która została jeszcze po upieczeniu podduszona w zasmażanej kapuście kiszonej, podlanej gęsim tłuszczem, podobnie jak wszystkie potrawy i ta ma wiele wariantów, na pewno nie jest to danie dietetyczne; 9. zabijačka [zabijaczka] znowu coś z mięsa, nie jedna potrawa, ale cała grupa potraw, ponieważ „zabijačka” to po prostu świniobicie, takie zabijačký organizowane są w czeskich restauracjach, podaje się wtedy mało być może wykwintne, za to bardzo smakowite świeże kaszanki, salcesony skwarki itp. 10. kachna se zelím [kachna se zelim] kaczka, podobne danie jak z wieprzowiną i gęsiną, bardzo tłusto i z zasmażaną kapustą |